Gabriëlla

Hebben jullie dat ook weleens? Dat je zo levensecht droomt, plotseling wakker wordt en je je verward afvraagt of alles nou echt is gebeurd of toch niet. Mij overkwam dat deze week in de nacht voor mijn dansochtend. Ik droomde dat ik in een grote zaal voor een grote groep dansers stond. Aan de zijkant van de zaal stond een rij lange tafels waarachter juryleden zaten. Het was een examen en alles hing af van de laatste dansopdracht. Als ik die goed had uitgevoerd, was ik geslaagd.

De muziek werd gestart. Ik herkende onmiddellijk de eerste klanken, maar stond als de grond genageld met een totale black-out. Hoe heette dit stuk ook alweer? Hoe gingen de passen, waar moest ik mee beginnen? Hoe ik mijn hersenen ook pijnigde, ik kwam er niet meer op. Help! Mijn benen weigerden en het zweet brak me uit. Op dat moment viel door een storing ook het licht nog eens uit. “U bent gezakt!”, bulderde een barse stem in het donker.

Klam van het zweet werd ik wakker in het donker van de nacht. Versuft dacht ik “Nee! Ik ben gezakt! Hè hoe kom ik nu ineens zo in mijn bed terecht?” Vervolgens schoot de naam Gabriëlla door mijn hoofd. Natúúrlijk! Dat was de naam van zowel het lied én de dans. Gelukkig, ik wist het weer!

Die ochtend gaf ik dansles, mijn programma had ik de avond ervoor al samengesteld. De dans Gabriëlla zat daar niet bij, die propte ik er op het laatste nippertje gauw nog tussen. Alsof ik mezelf ervan wilde overtuigen dat ik de dans écht wel kende. Dat bleek algauw, want na de muzikale intro zette ik meteen de eerste juiste danspassen. Pfoeh… gelukkig…zie je wel: niets aan de hand. 

Ik moest onwillekeurig denken aan de gevleugelde woorden van wijlen mijn dansdocente. Zij heeft dat zinnetje tijdens de hele driejarige opleiding in ons hoofd gestampt: “Zorg dat een dans in je lijf zit, dan vergeet je hem niet meer.” Voor mij blijkt het echt zo te werken. Veel dansen zitten in mijn lijf in een soort denkbeeldig kastje waarin ik, in een ander laatje, onder andere ook fietsen, schaatsen en zwemmen bewaar.

“Gabriëlla” is een van mijn favoriete dansen. Afgekort, want officieel heet het: “Gabriella’s lied”, vernoemd naar de titel van het nummer waarop gedanst wordt. De muziek komt uit de Zweedse film As it is in Heaven van inmiddels twintig jaar geleden. Een prachtige film, die destijds veel indruk op mij maakte.

Het verhaal gaat over een beroemde dirigent die door zijn drukke carrière een hartaanval krijgt en het rustiger aan moet doen. Hij besluit daarom terug te gaan naar het dorp waar hij is opgegroeid en gaat in het oude schoolgebouw wonen waar hij vroeger op school zat.
Omdat hij zijn artiestennaam gebruikt, herkennen de dorpelingen hem niet als het jongetje dat vroeger altijd door hen gepest werd. Nee, zij zien alleen een bekende topdirigent en weten hem eindelijk zover te krijgen, dat hij -weliswaar eerst met tegenzin- dirigent wordt van het lokale dorpskoor. 

De dirigent herkent iedereen die hem vroeger heeft gepest wel en ziet wat er van hen terechtgekomen is. Hij probeert door middel van stemexpressie iedereen een plek in het koor te laten vinden. Zijn werkwijze maakt veel los onder de dorpelingen: jaloezie, liefde en een zoektocht naar waar iedereen echt voor staat. De film schetst hier een duidelijk beeld van, soms schrijnend, soms confronterend of ontroerend.

Zo is er bijvoorbeeld de schuchtere Gabriëlla, die vastzit in een huwelijk waarin zij door haar man wordt geslagen en onderdrukt. Door het zingen in het koor krijgt zij een stem en wordt zij gehoord. Geleidelijk aan komt zij uit haar schulp en durft eindelijk voor zichzelf te kiezen.  Tijdens een optreden met het koor, zingt Gabriëlla haar dorpsgenoten dan ook moedig toe, dat zij ernaar verlangt haar eigen leven weer te willen leiden. 

De film deed nogal wat stof opwaaien en draagt nogal wat ferme stellingnames uit. Ik citeer: 

• Muziek moet niet als een prestatie worden beoefend (“het is geen wedstrijd”). Muziek staat ten dienste van het gelukkig maken van de mensen.
• De mens mag zijn leven op zijn eigen wijze leven, en zich ontplooien op de manier die het best bij hem/haar past.
• ‘Zonde’ bestaat niet. Het is uitgevonden door de kerk, om daarna te kunnen ‘vergeven’ en daarmee macht over de bevolking te kunnen uitoefenen.
• Wie al in zijn jeugd anderen in elkaar slaat, zal dat ook als volwassene blijven doen als niemand ingrijpt.

Toen ik jaren geleden de dans Gabriëlla’s lied leerde, had ik de film nog niet gezien. Ik vond de muziek prachtig, ook al wist ik niet wat de gezongen Zweedse tekst betekende. Het is een dans die haast niemand onberoerd lijkt te laten, zo heb ik in meerdere dansgroepen met eigen ogen gezien. Voor mij kreeg de dans een meerwaarde nadat ik de film had gezien en ik begreep waar het lied over ging.

Na de intro van de muziek start de dans: Drie passen (=drie tellen) voorwaarts, op de vierde tel sta je stil en kijk je over je linker schouder even om. Dit herhaalt zich en symboliseert dat wat in het dagelijkse leven ook gebeurt. Je krabbelt overeind, treedt met opgeheven hoofd de toekomst tegemoet…en blikt soms ook nog even terug naar waar je vandaan bent gekomen.

Ik begrijp het enerzijds wel als sommigen beredeneren: “Wat geweest is, is geweest. Niet meer omkijken.” Anderzijds denk ik dat het er juist vanaf hangt hóe je omkijkt en met welk gevoel.  Als je kunt omkijken met een glimlach in plaats van met pijn, verdriet of boosheid, dan ben je ergens sterker uit gekomen -als je het mij vraagt.
En nee, ik heb het nu niet perse over mijzelf of mijn eigen situatie. Het gold zeker ook voor Gabriëlla en wie weet voor wie nog meer.

Ik dans kleine stapjes vooruit, een kleine ‘terugval’, ik houd moed en hoop. 
En Gabriëlla zingt: 

ik wil voelen dat ik leef
al mijn dagen lang
zal ik leven zoals ik wil
ik wil voelen dat ik leef

Ik dans kleine stapjes vooruit, omkijken mag, ik heb de regie in eigen hand.
En Gabriëlla zingt:

ik wil gelukkig leven want ik ben ik
wil sterk en vrij zijn
zien hoe de nacht in de dag overgaat
ik ben hier en mijn leven is alleen van mij
en de hemel waarvan ik geloofde dat die er was
zal ik daar ergens vinden
ik wil voelen dat ik mijn leven geleefd heb zoals ik wil

Dan maakt de dans een draai. Een ommezwaai -letterlijk en figuurlijk.
Met de armen uitbundig uitgestrekt omhoog, als in een juichend “Hoera!”, eindigt de dans.

Het engeltje komt uit mijn verzameling Willow Tree-beeldjes en draagt van origine de naam Courage. Ik heb het echter omgedoopt tot Gabriëlla.
Het beeldje staat zichtbaar in mijn kast. Als ik een wat minder goede dag heb (dat gebeurt heus wel eens en is niet erg), hoef ik maar eventjes naar mijn kleine ‘boegbeeldje’ te kijken. Dan voel ik me weer gesterkt. Het herinnert mij eraan dat er ergens in mij een kleine dappere Gabriëlla schuilt. Niet alleen in mij hoor! Ik geloof werkelijk dat zij in ieder van ons schuilt. Misschien niet altijd even uitbundig, het hoeft niet altijd groots te zijn. Klein mag ook. Zo luidt het spreekwoord immers ook: Klein maar dapper! 

Klik hier voor “Gabriëlla’s song” uit de film As it is in Heaven,
gezongen door de Zweedse zangeres Helen Sjöholm, die de rol van Gabriëlla vertolkte